Cmentarz żydowski w Bolszewie (obecnie w granicach administracyjnych Wejherowa) jest położony na zachód od ul. Spokojnej, w paśmie wzgórz morenowych, na zalesionym wzniesieniu zwanym Żydowską Górką (współrzędne 54.605555 / 18.183611).

Data założenia cmentarza nie jest znana, pierwsze wzmianki o jego istnieniu pochodzą z 1766 r., kiedy służył jako miejsce pochówku zmarłych z gminy żydowskiej w Bolszewie oraz z okolicznych miejscowości. W 1827 r. cmentarz został odkupiony przez społeczność żydowską Wejherowa. W późniejszym okresie chowani na nim byli także Żydzi w Gdyni.

W latach 1916-1920 na cmentarzu pochowano siedmiu jeńców wojennych - żołnierzy armii rosyjskiej, zmarłych w Wejherowie. Byli to: Salomon Baumann (zm. 07.08.1917 r.), Józef Schichel (zm. 02.03.1919 r.), Jeszua Lewi (zm. 19.05.1919 r.), Mojżesz Sanderowicz (zm. 08.06.1919 r.), Mojżesz Tkacz (zm. 09.10.1919 r.), Salomon Tkacz (zm. 02.01.1920 r.). Nazwisko siódmego jeńca pozostaje nieznane.

W okresie międzywojennym cmentarz zajmował działkę na planie prostokąta, o powierzchni 3414 m kw., z aleją główną na osi północ-południe, która determinowała układ grobów. Teren był ogrodzony murem i płotem drewnianym.

Obiekt uległ dewastacji w okresie II wojny światowej oraz w latach późniejszych. W trakcie kampanii wrześniowej w 1939 r. utworzono na nim punkt obronny Wojska Polskiego. Brak jest bliższych informacji o losach cmentarza podczas wojny i jego stanie po jej zakończeniu. Po 1945 r., jak podała Nina Herzberg w pracy licencjackiej Społeczność żydowska w Wejherowie i okolicach w ujęciu koncepcji miejsc pamięci, "cmentarz ten był ograbiany. Płyty nagrobkowe były używane przez okoliczną ludność np. do utwardzania gruntów, w podmurówkach stodół oraz przy stawianiu budynków gospodarczych. Istnieje również przypuszczenie, iż mur otaczający niegdyś cmentarz znajduje się obecnie w ogródku jednego z mieszkańców Wejherowa bądź Bolszewa. (...) Okoliczna młodzież wydobywała czaszki z nagrobków". W 1953 r. władze administracyjne wydały decyzję o zamknięciu cmentarza.

W wyniku zniszczeń do dziś z części naziemnej cmentarza zachowały się jedynie nieliczne obmurowania grobów. W 2020 r. w okolicy cmentarza znaleziono destrukt piaskowcowej steli. Teren porasta las mieszany (klony, lipy, sosny, świerki).

W ostatnich latach na cmentarzu prowadzone były prace porządkowe, wykonywane m.in. przez osadzonych w Areszcie Śledczym w Wejherowie (w ramach projektu "Tikkun - Naprawa") oraz uczniów i nauczycieli z Samorządowego Gimnazjum im. Jana Pawła II w Bolszewie.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Domańska H., Kamienne drzewo płaczu, Gdańsk 1991.
Herzberg N., Społeczność żydowska w Wejherowie i okolicach w ujęciu koncepcji miejsc pamięci, praca licencjacka obroniona na Uniwersytecie Gdańskim, Gdańsk 2014.