Cmentarz żydowski w Myślenicach jest oddalony około 1,3 km na północny zachód od Rynku, znajduje się na wzniesieniu, tzw. Górze Szubiennej, po wschodniej stronie trasy E77 i zajmuje działkę nr 23 na nieregularnym planie o powierzchni 0,2258 ha.
Według niepotwierdzonych danych, cmentarz założono w 1874 roku. Podczas pierwszej wojny światowej w jego południowo-zachodniej części utworzono cmentarz wojenny nr 372, na którym zostali pochowani żołnierze Armii Austro-Węgier: Hersch Diller i Moses Maier Rosen.
W latach drugiej wojny światowej cmentarz był miejscem egzekucji, między innymi w 1941 r. został rozstrzelany Majer Aftergut, a 31 marca 1943 r. - Stanisław Bolsęga, podejrzewany o nielegalny ubój bydła. Prawdopodobnie podczas wojny rozpoczął się proces dewastacji cmentarza, kontynuowany w kolejnych dekadach.
W 1961 r. Kongregacja Wyznania Mojżeszowego w Krakowie wzniosła na cmentarzu pomnik poświęcony ofiarom Zagłady, odbudowała mur, a zachowane nagrobki zebrała w lapidarium. Prace sfinansowano ze środków przekazanych z American Jewish Joint Distribution Committee.
4 listopada 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej - w następstwie uchwały miejscowej rady narodowej - podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W dołączonej dokumentacji podano, że cmentarz zajmuje parcele nr 43009, 4291, 278 o łącznej powierzchni 0,21 ha, a ostatni pochówek odbył się w 1942 roku.
W latach 2011-2012 na cmentarzu przeprowadzono prace porządkowe i wzniesiono nowe ogrodzenie. Projekt zrealizowano dzięki współpracy rodziny Yisroela Minzera, Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.
W marcu 2013 r. na murze cmentarza ujawniono antysemickie i nazistowskie napisy. Prokuratura Rejonowa w Myślenicach nie wykryła sprawców przestępstwa i umorzyła dochodzenie.
Obecnie na cmentarzu znajduje się kilkadziesiąt nagrobków w różnym stanie zachowania, w większości destruktów oraz pomnik ku czci ofiar Zagłady. Teren otacza betonowe ogrodzenie z niezamykaną furtką.
W 2024 r. Tomasz Krawczyk wykonał spis zachowanych nagrobków. Pobierz opracowanie w pliku pdf.
Brak danych o statusie własnościowym cmentarza. Obiekt jest wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie posiada wpisu w rejestrze zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Spis zachowanych macew/List of matzevot. Author:
Tomasz Krawczyk |
Imię |
Imię ojca |
Nazwisko |
Data śmierci |
Informacje dodatkowe |
Name |
Father's name |
Surname |
Date of death |
Remarks |
Miriam |
Alter Cwi Dawid |
Kantor |
25.07.1938 |
Nazwisko panieńskie: Aftergut, mąż: Jaakow Jehuda. Maiden name: Aftergut, husband: Yaakov Yehuda |
Dow Arie |
Chaim Aharon |
Knobler |
18.11.1933 |
|
Fajgl (Fejgl) |
Eliezer |
Perlberger |
04.03.1928 |
Mąż / husband: Aba Perlberger |
Chana Cyna |
Chaim |
- |
07.01.1921 |
|
Icchak |
Eliezer |
Hirszfeld |
29.03.1932 |
|
Naftali |
Szmuel |
Weiss |
24.08.1896 |
|
Necha |
Icchak |
Feiweles |
11.04.1923 |
Mąż / husband: Jaakow Feiweles |
Zeew |
Pinchas |
Riegler |
19.06.1937 |
Kohen |
Chaim |
Issachar Dow |
Weinmann |
07.11.1933 |
Macewa odbudowana w 5776 roku (2015/16). Matzevah rebuilt in the year 5776 (2015/16) |
Szmuel Zajnwel |
Natan Aharon |
Neiger |
02.09.1921 |
|
Rejzl |
- |
Neiger |
- |
Mąż / husband: Natan Aharon |
Jehuda |
Icchak |
Loibentracht (Laubentracht) |
20.11.1935 |
Matka / mother: Bila (Beila) |
Icchak |
Szmuel |
Loibentracht (Laubentracht) |
- |
Upamiętniony razem z synem Jehudą / Commemorated with his son Yehuda |
Bila (Beila) |
- |
Loibentracht (Laubentracht) |
- |
Upamiętniona razem z synem Jehudą / Commemorated with her son Yehuda |
Macewy z lapidarium / Matzevot from lapidarium |
Jechiel Eibel |
Eliahu |
Loew |
06.12.1930 |
|
Ester |
Abraham Zeew |
- |
04.01.1916 |
|
Chaim Natan |
Abraham |
- |
25.09.1874 |
Zmarł w erew szabat i erew Sukkot / Died on erev Shabbat and erev Sukkot |
Eliezer |
Szmuel |
Weiss |
24.03.1933 |
|
Szmuel |
Kalonimos |
- |
29.04.1938 |
Lub rok / or the year: 5695 - 1.05.1935 |
Rajca |
- |
- |
17.11.1929? |
|
Szmuel |
Mosze Jaakow |
- |
26.11.1904 |
Zmarł w szabat / Died on Shabbat |
Abraham |
Szraga |
- |
22.08.1923 |
|
Ester Miriam |
Jehuda |
- |
11.08.1882 |
|
Dow Berisz Alaman |
Szmaja |
- |
25.04.1933 |
|
Itil |
Akiwa |
- |
- |
|
Icchak |
Szmuel |
- |
01.11.1918 ? |
Lub rok / or the year: 5699 - 20.11.1938 |
- |
- |
- |
25.09.1917 |
Żona Nachmana, zmarła w erew Jom Kippur / Wife of Nachman, died on erev Yom Kippur |
Issachar Berisz |
Icchak Szmuel |
- |
29.12.1914 ? |
Lub rok / or the year: 5678 - 27.12.1917 |
Sara |
Szmuel |
Hirszfeld |
04.07.1933 |
Mąż / husband: Icchak Hirszfeld |
Fajge (Fejga) |
Jehoszua Szmuel |
Ickowicz |
14.11.1926 |
Mąż / husband: Jaakow Icchak |
Idel |
Eliezer |
- |
18.06.1914 ? |
Data wg katalogu z 1989, obecnie nieczytelna / Date according to the list from 1989 |
- |
- |
Plencer |
12.12.1905 |
Kobieta / woman, mąż / husband: Eliezer Plencer |
Rafael |
Josef |
Perlberger |
01.04.1904 |
Zmarł w 2 dzień Pesach / Died on 2nd day of Pesach |
Chaja Sara |
Josef |
Kunstlinger |
- |
|
Chaim |
- |
Kunstlinger |
- |
|
Szlomo |
- |
- |
- |
|
Alter Cwi Jehuda |
Chaim |
Kunstlinger |
14.02.1910 |
|
- |
Dawid |
- |
1891 |
Kobieta, ojciec z rodu Lewitów / Woman, father from the Levin family |
Rejzl |
Jehuda Lejbusz |
Fiszgrund |
- |
Nazwisko panieńskie Romer, mąż: Abraham Baruch z Sułkowic / Maiden name Romer, husband: Abraham Baruch from Sułkowice |
Josef |
Chaim |
Kunstlinger |
07.04.1927 |
|
Szlomo |
Chaim |
Goldberg |
xx.10.1918 |
Ze wsi Sułkowice/ From Sułkowice |
Odłamki macew / Shatters of matzevot |
- |
- |
- |
xx.09.1910 |
W języku niemieckim / Text in German |
Rebeka (Rywka) |
Cwi |
Szornsztejn |
16/17.01.1936 |
Mąż / husband: Ruben (Reuven) Szornsztejn |
Cwi |
Abraham |
- |
1.01.1916 |
Z rodu Lewitów / ha-Levi |
Szimszon |
- |
- |
? |
|
- |
Jehuda |
- |
- |
Kobieta / woman |
- |
Zeew |
- |
- |
Ułamany korzeń macewy / Lower part of tombstone |
- |
- |
- |
- |
Ułamany korzeń macewy / Lower part of tombstone |
Odłamki macew w pomniku/ Shatters of matzevot in the memorial |
- |
Mordechaj |
- |
? |
Kobieta / woman, mąż / husband: Mendel Chaim |
- |
- |
- |
? |
Kobieta / woman |
- |
- |
- |
- |
Kobieta / woman |
- |
- |
- |
14.09.1912 |
|
- |
- |
- |
- |
Mężczyzna, z rodu kohenów / Man, Kohen |
Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AAN, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 9/35, Decyzje o zamknięciu cmentarzy
i przeznaczeniu ich na inny cel w województwie krakowskim.
AN w Krakowie, Wojskowy Urząd Opieki nad grobami wojennymi Okręgu Korpusu nr V w Krakowie, sygn. 275/48, Wykazy poległych i zmarłych żołnierzy i jeńców oraz plany cmentarzy wojennych w powiatach: Myślenice,
Nowy Sącz i Nowy Targ.
Cahn A., Cahn M., Myślenice: ślady żydowskiego miasteczka: spacerownik. Myslenice: traces of shtetl life: a town trail, Myślenice 2011.
Drogomir J. P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918): wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej, t. 3, Tarnów 2005.
Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich
w latach 1939-1945: województwo krakowskie miejskie, Warszawa 1984.
Siwek A., Myślenice, [w:] Województwo małopolskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana
przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
