Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
OŁAWA (niem. Ohlau)
Dział o cmentarzu w Oławie
powstał dzięki wsparciu udzielonemu przez
San Francisco Bay Area Jewish Genealogical Society

Cmentarz żydowski w Oławie położony jest pomiędzy ul. Cichą (dawną Grottkauer Strasse) a rzeką Oławą. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną numer 021501 1.0003.AR 90.16 , na planie zbliżonym do rombu, o powierzchni 1239 m kw.

Grunt przeznaczony na cmentarz został zakupiony w 1816 r. przez Samuela Steinmanna - jednego z najbardziej zamożnych członków gminy żydowskiej w Oławie. Oficjalne otwarcie cmentarza nastąpiło w 1818 roku. W tym czasie cmentarz znajdował się poza terenem zabudowanym, około 1,4 km na południe od centrum miasta. Przy wejściu wzniesiono ceglany dom przedpogrzebowy.

Obiekt przetrwał drugą wojnę światową w stosunkowo dobrym stanie i uległ stopniowej dewastacji w kolejnych dekadach. Budynek domu przedpogrzebowego po 1945 r. zaadaptowano na pomieszczenia mieszkalne. W dn. 15 grudnia 1965 r. decyzją Ministerstwa Gospodarki Komunalnej cmentarz został zamknięty dla celów grzebalnych (decyzja nr UZ-c/15/172/62). 7 marca 1977 r. cmentarz wpisano do wojewódzkiego rejestru zabytków nieruchomych (nr rej. A/3995/385/W).

Obecnie na cmentarzu znajduje się ponad 130 nagrobków - stel, kolumn, postumentów i obmurowań grobowców. Większość z nich jest uszkodzona, największe zniszczenia dotyczą wschodniej części cmentarza, położonej od strony wejścia. Inskrypcje zachowały się na około 50-60 nagrobkach. Najstarsza zidentyfikowana macewa upamiętnia Bernharda (Chaima Dowa syna Arie) Breslauera, zmarłego 28 września 1850 r., najmłodsza - Idę Doctor, zmarłą 26 lutego 1921 roku.

Obiekt jest okresowo porządkowany, m.in. w 2003 r. przez uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Oławie, w latach 2006 i 2007 przez uczniów Gimnazjum nr 13 im. Unii Europejskiej we Wrocławiu w ramach projektu Centrum Edukacji Obywatelskiej "Ślady przeszłości - uczniowie adoptują zabytki". Z funduszy Urzędu Miasta zakupiono ogrodzenie.

W 2010 r. wojewódzki konserwator zabytków wezwał wrocławską filię Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP do przeprowadzenia kompleksowej renowacji cmentarza, m.in. naprawy ogrodzenia, wycięcia dzikiej roślinności, pielęgnacji drzewostanu, oraz odtworzenia układu rzędowego nagrobków. Prac nie wykonano ze względu na brak funduszy.

W 2012 r. regionalny oddział Związku Wypędzonych w Weimarze podpisał z Urzędem Miejskim w Oławie porozumienie dotyczące restauracji cmentarza. Projekt przygotowany przez pracownię CCI Sp. z o.o. zakłada budowę nowego ogrodzenia - w części ażurowego, w części w postaci muru z cegły, z przytwierdzonymi do niego nagrobkami oraz dwiema tablicami pamiątkowymi; wykonanie ozdobnej bramy, prace porządkowe, nasadzenia zieleni, zainstalowanie oświetlenia i systemu monitoringu. W ramach współpracy wrocławski oddział Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP zobowiązał się do inwentaryzacji nagrobków, uporządkowania zieleni cmentarnej oraz opracowania programu rewaloryzacji.

W 2016 r. Urząd Miiejski otrzymał zawiadomienie o uszkodzeniu bramy i zaśmieceniu cmentarza.

Cmentarz posiada ogrodzenie z metalowej siatki, z żelazną bramą. Ogrodzenie jest w kilku miejscach uszkodzone, brama nie jest zamknięta. Teren porasta wysoka trawa.

Cmentarz jest własnością wrocławskiego oddziału Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP. Księgi pochówkowe z Oławy z lat 1875-1933 znajdują się w archiwum Muzeum Żydowskiego we Frankfurcie nad Menem (Friedhofsregister 1875-1933, sygn. PSR A252). Częściowy spis zachowanych macew można pobrać ze strony http://www.kirkuty.xip.pl/olawa_ohlau_macewy.xls.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:

Borkowski M., Kirmiel A., Włodarczyk T., Śladami Żydów. Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Ziemia Lubuska,
Warszawa 2008, s. 41.
Archiwum Akt Nowych, Urząd ds. Wyznań, sygn. 132/272, Informacja dotycząca cmentarzy wyznania mojżeszowego w Polsce, k. 222.
Gałuszka-Sucharska M., Pamięć ma kształt macewy , "Gazeta Powiatowa - Wiadomości Oławskie" z 21.06.2007, s. 23.
Kagankiewicz A., Projekt rewaloryzacji cmentarza żydowskiego w Oławie [online] https://chidusz.com/projekt-rewaloryzacji-cmentarza-zydowskiego-w-olawie/ [dostęp: 02.06.2017].
Kliknij tu by obejrzeć film video nagrany na tym cmentarzu

Cmentarz żydowski w Oławie w 2017 r.
Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski
foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski
Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski
foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski foto: Krzysztof Bielawski
Cmentarz żydowski w Oławie w 2006 r.
Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski Oława - cmentarz żydowski
foto: Małgorzata Frąckowiak foto: Małgorzata Frąckowiak foto: Małgorzata Frąckowiak foto: Małgorzata Frąckowiak
Większość macew jest przewrócona, część z nich porozbijano, nachodzi refleksja - cóż pozostało po naszych niegdysiejszych sąsiadach?
foto: Małgorzata Frąckowiak foto: Małgorzata Frąckowiak foto: Małgorzata Frąckowiak foto: Małgorzata Frąckowiak
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Oławy i i ich nekropolii.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas