Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
TOMASZÓW LUBELSKI
Dział o cmentarzu w Tomaszowie Lubelskim
powstał dzięki wsparciu udzielonemu przez
San Francisco Bay Area
Jewish Genealogical Society

Prof. Andrzej Trzciński w książce Śladami zabytków kultury żydowskiej na Lubelszczyźnie tak opisał początki historii osadnictwa żydowskiego w Tomaszowie Lubelskim: "Od 1590 roku istniała tu osada Jelitów, założona na terenie wsi Rogoźno. (...) W 1621 roku nastąpiła lokacja miasta Tomaszów, należącego do Jana Zamoyskiego. W tym samym czasie Żydzi otrzymali korzystne przywileje, między innymi na postawienie bóżnicy, założenie cmentarza, budowę domów w centrum miasta. Pierwsza bóżnica istniała tu już w 1594 roku, to znaczy przed lokacją miasta. (...) W 1783 roku Tomaszów scharakteryzowany został jako "gniazdo Żydów otoczonych chłopami".

Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Dziś na powierzchni dwóch hektarów zachowało się około trzydziestu nagrobków. Są to przede wszystkim rekonstrukcje - w betonowe tablice o kształcie macew, wmurowano ocalałe fragmenty oryginalnych płyt nagrobkowych. Ostatni znany pochówek odbył się w 1943 roku.

W ohelu pochowani są miejscowi cadycy: zmarły w 1839 roku Josef Grin z Jarczowa, uczeń słynnego "Widzącego z Lublina"; Jehoszua Fiszerman syn Józefa, zmarły w 1906 roku oraz Josef Arie Lejbusz Fiszerman syn Jehoszuy, zmarły 30 marca 1916 roku.

Poważne prace porządkowe i restauracyjne przeprowadzono w 1993 roku. Wykonano wówczas metalowe ogrodzenie z bramą i uprzątnięto teren. W tym czasie powstał również pomnik poświęcony Żydom Tomaszowa, upamiętniający ostateczną likwidację społeczności żydowskiej. Kolejnym zrekonstruowanym obiektem jest ohel na grobach rabinów Izaaka Szapira oraz Judy ben Nisan Meira.

Cmentarz żydowski w Tomaszowie Lubelskim znajduje się przy ulicy Starozamojskiej - po wjeździe do miasta od strony Zamościa należy skręcić w pierwszą uliczkę w lewo. Klucze do bramy cmentarnej przechowuje Alfreda Malec, mieszkająca przy ul. Starozamojskiej 22.

tekst & zdjęcia: Rafał Zubkowicz

Spis zachowanych nagrobków na cmentarzu żydowskim w Tomaszowie Lubelskim
Oprac. Andrzej Trzciński, Monika Tarajko, Paweł Sygowski
Imię Imię ojca Nazwisko Data śmierci Informacje dodatkowe
Name Father's name Surname Date of death Additional information
Jaakow Awraham Baruch 27.09.1624
Jehudit Awraham Baruch 01.10.1625
... Jehuda Lejb 01.02.1727 Ludmirer
... ... 09.04.1747
Jehuda Lejb ... [ok. 1747]
... Szlomo Zalman 03.01.1749
Meszula, Fajwesz Josef [ok. 1750.-1770.] Lewita
... ... 10 .05.1765
... ... 04.12.1774
Zelda Baruch Bendid [ok. 1800]
Sara Lea Mosze [ok. 1800.-1880.]
Awraham Jaakow ... 08.06.1824
Josef Szimon Fryszerrman 09.04.1839
Menachem Nachum Cwi [Boruch Herszek] Nay 17.12.1845
Nachman Jicchak Ejzyk Rajsfeld 16.08.1853
Etel Chaim Cwi ]Chaim Hersz] 22.04.1853
... ... 13.01. - 10 .02.1869
Jehoszua Josef 12.07.1906
Josef Arje Lejbusz Jehoszua 30.03.1916
Rachel Szlomo Cwi 23.08.1920
Josef Chajim Goldmincer 08.03.1921
Frajda Riwka Efraim Akiwa 1928/1929 Kohen
Szraga Szmuel Cwi 26.02.1929
Aharon Urisz Eliezer Perec 14.08.1929
Gitel Mosze [ok. 1929]
Roza Jehudit Nachum Nachman Krojngold [ok. 1929]
Taba Baruch [ok. 1929]
Arje Lejb Eliezer Szwarcber 16.04.1930
Jaakow Jehoszua Eleazar [ok. 1930]
Jehuda Lejb Szmuel Hersz Tenenbojm 22.12.1932
Mosze Menachem Eljakim Gecel Brand 30.10.1937
Frajda Riwa Dow 1937/1938
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas