Cmentarz żydowski w Turku jest położony w północnej części miejscowości, na wzniesieniu przy ul. Lutosławskiego. Cmentarz powstał w XIX wieku.
Przed drugą wojną światową cmentarz znajdował się poza terenem zabudowanym, był otoczony ceglanym, otynkowanym murem, przedzielonym nieotynkowanymi słupami. Brama umieszczona była od strony wschodniej. Przy wejściu znajdował się dom przedpogrzebowy.
Obiekt uległ dewastacji w czasie drugiej wojny światowej i po jej zakończeniu. Niemal wszystkie naziemne elementy cmentarza uległy zniszczeniu. Pod koniec lat 80. jego teren był porośnięty niepielęgnowaną roślinnością, składowano na nim drewno.
W latach 90. z inicjatywy Muzeum w Koninie na skraju cmentarza ustawiono kamień z tablicą informacyjną. W 2003 r. dzięki staraniom Towarzystwa Turkowian w Izraelu, przy wsparciu miasta Turek i Kopalni Węgla Brunatnego Adamów, cmentarz został uporządkowany i ogrodzony, ustawiono na nim pomnik w formie pękniętej macewy.
Uroczyste zakończenie prac odbyło się 23 sierpnia 2003 r.
W kolejnych latach przy pomniku umieszczono kilkadziesiąt odnalezionych nagrobków.
Z części nagrobków z cmentarza w Turku utworzono lapidarium na terenie Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.
Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (A-464/205 z 11.09.1991 r.). Działka jest własnością Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu.
tekst: Krzysztof Bielawski
zdjęcia: Małgorzata Płoszaj, Ryszard Bielawski |